Bảo hiểm trách nhiệm dân sự là gì? Lợi ích và bồi thường bao nhiêu?

Mức bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm khi có tai nạn xảy ra được quy định cụ thể trong hợp đồng bảo hiểm. Tuy nhiên, nhìn chung, mức bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm sẽ được xác định trên cơ sở các yếu tố sau:

• Thiệt hại thực tế

Doanh nghiệp bảo hiểm sẽ bồi thường cho người bị thiệt hại với mức tương ứng với thiệt hại thực tế mà người đó phải chịu. Thiệt hại thực tế bao gồm thiệt hại về người và thiệt hại về tài sản.

• Mức độ lỗi của người được bảo hiểm

Mức độ lỗi của người được bảo hiểm sẽ được xác định dựa trên kết quả điều tra của cơ quan chức năng. Nếu người được bảo hiểm có lỗi trong vụ tai nạn, mức bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm sẽ được giảm tương ứng với mức độ lỗi của người đó.

• Mức trách nhiệm bảo hiểm

Mức trách nhiệm bảo hiểm là mức bồi thường tối đa mà doanh nghiệp bảo hiểm phải trả cho người bị thiệt hại trong trường hợp xảy ra tai nạn. Mức trách nhiệm bảo hiểm được quy định trong hợp đồng bảo hiểm.

Ví dụ:

• Bảo hiểm trách nhiệm dân sự ô tô bắt buộc

Mức trách nhiệm bảo hiểm đối với thiệt hại về người là 100 triệu đồng/người/vụ; thiệt hại về tài sản là 200 triệu đồng/vụ.

• Bảo hiểm TNDS của chủ xe với hàng hóa vận chuyển

Mức trách nhiệm bảo hiểm thường được quy định theo giá trị của hàng hóa vận chuyển.

• Bảo hiểm TNDS của chủ sử dụng lao động

Mức trách nhiệm bảo hiểm thường được quy định theo số lượng người lao động và mức độ rủi ro của ngành nghề, lĩnh vực hoạt động.

Các trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm không bồi thường

Doanh nghiệp bảo hiểm sẽ không bồi thường cho người bị thiệt hại trong các trường hợp sau:

• Thiệt hại xảy ra do hành động cố ý gây thiệt hại của người bị thiệt hại

• Thiệt hại xảy ra do lỗi của người thứ ba

• Thiệt hại xảy ra do lỗi của người được bảo hiểm

• Thiệt hại xảy ra do chiến tranh, nội chiến, bạo loạn

• Thiệt hại xảy ra do hành động của người có thẩm quyền trong việc ngăn chặn, xử lý hành vi vi phạm pháp luật

• Thiệt hại xảy ra do thiên tai, hỏa hoạn, động đất, sóng thần

• Thiệt hại xảy ra do các trường hợp khác không được quy định trong hợp đồng bảo hiểm

Người tham gia bảo hiểm cần lưu ý các trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm không bồi thường để tránh gặp phải những rủi ro không đáng có.

Quy định mới về bảo hiểm bắt buộc TNDS của chủ xe cơ giới

Gần đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 03/2021/NĐ-CP về bảo hiểm trách nhiệm dân sự bắt buộc đối với chủ xe cơ giới (gọi tắt là bảo hiểm). Nghị định này có hiệu lực từ ngày 1 tháng 3 năm 2021, thay thế Nghị định số 103/2008/NĐ-CP và Nghị định số 214/2013/NĐ-CP.

Theo quy định này, xe cơ giới bao gồm:

1. Xe cơ giới đường bộ, bao gồm: ô tô; máy kéo; xe rơ moóc hoặc sơ mi rơ moóc được kéo bởi ô tô hoặc máy kéo; xe mô tô hai bánh; xe mô tô ba bánh; xe gắn máy (bao gồm cả xe máy điện); và các loại xe có cấu trúc tương tự như quy định trong Luật Giao thông đường bộ.

2. Xe máy chuyên dùng, bao gồm: xe máy thi công, xe máy nông nghiệp, xe máy lâm nghiệp và các loại xe đặc chủng khác được sử dụng cho mục đích quốc phòng và an ninh theo quy định của Luật Giao thông đường bộ.

Phạm vi bồi thường và hiệu lực của bảo hiểm được chi tiết trong Điều 5 của Nghị định số 03/2021/NĐ-CP, bao gồm bồi thường thiệt hại không theo hợp đồng cho sức khỏe, tính mạng và tài sản của bên thứ ba do xe cơ giới gây ra, cũng như thiệt hại cho sức khỏe và tính mạng của hành khách do xe cơ giới gây ra.

Thời hạn bảo hiểm được xác định trên Giấy chứng nhận bảo hiểm như sau:

• Đối với xe mô tô hai bánh, ba bánh, xe gắn máy (bao gồm cả xe máy điện) và các loại xe có cấu trúc tương tự như quy định trong Luật Giao thông đường bộ, thời hạn bảo hiểm tối thiểu là 1 năm và tối đa là 3 năm.
• Đối với các xe cơ giới khác, thời hạn bảo hiểm tối thiểu là 1 năm và thời hạn tối đa tương ứng với thời hạn kiểm định kỹ thuật an toàn và bảo vệ môi trường, có thời hạn trên 1 năm.

Trong trường hợp xe cơ giới nước ngoài tạm nhập hoặc tái xuất trong lãnh thổ Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong thời gian dưới 1 năm, xe cơ giới có thời hạn sử dụng dưới 1 năm theo quy định của pháp luật hoặc xe cơ giới được đăng ký tạm thời theo quy định của Bộ Công an, thời hạn bảo hiểm là dưới 1 năm.

Nếu chủ sở hữu của nhiều xe cơ giới muốn đồng bộ thời hạn bảo hiểm cho các xe khác nhau cùng một lúc, thời hạn bảo hiểm cho các xe này có thể dưới 1 năm và bằng thời gian còn lại của hợp đồng bảo hiểm đầu tiên trong năm. Thời hạn bảo hiểm cho năm tiếp theo đối với các hợp đồng bảo hiểm và Giấy chứng nhận bảo hiểm sau khi được đồng bộ thời gian thực hiện theo quy định tại điểm a và điểm b khoản 1 Điều này.

Bảo hiểm bắt đầu và kết thúc dựa trên thời hạn ghi trên Giấy chứng nhận bảo hiểm. Trong thời hạn còn hiệu lực ghi trên Giấy chứng nhận bảo hiểm, nếu có chuyển quyền sở hữu của xe cơ giới, tất cả quyền lợi bảo hiểm liên quan đến trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới cũ vẫn còn hiệu lực đối với chủ xe cơ giới mới.

8 trường hợp loại trừ trách nhiệm bảo hiểm

Theo Điều 13 của Nghị định số 03/2021/NĐ-CP, các trường hợp sau đây sẽ không được doanh nghiệp bảo hiểm bồi thường thiệt hại:

1. Hành động cố ý gây thiệt hại của chủ xe cơ giới, người lái xe hoặc người bị thiệt hại.

2. Người lái xe gây tai nạn cố ý rồi bỏ chạy mà không thực hiện trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới. Trường hợp người lái xe gây tai nạn cố ý rồi bỏ chạy nhưng sau đó thực hiện trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới thì không bị loại trừ khỏi trách nhiệm bảo hiểm.

3. Người lái xe chưa đủ độ tuổi hoặc quá độ tuổi được quy định bởi luật giao thông đường bộ để điều khiển xe cơ giới; người lái xe không có giấy phép lái xe hoặc sử dụng giấy phép lái xe không hợp lệ (có số phôi ở mặt sau không trùng khớp với số phôi được cấp mới nhất trong hệ thống thông tin quản lý giấy phép lái xe) hoặc sử dụng giấy phép lái xe không do cơ quan có thẩm quyền cấp, giấy phép lái xe bị tẩy xóa hoặc sử dụng giấy phép lái xe đã hết hạn tại thời điểm xảy ra tai nạn hoặc sử dụng giấy phép lái xe không phù hợp đối với xe cơ giới bắt buộc phải có giấy phép lái xe. Trường hợp người lái xe bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe có thời hạn hoặc bị thu hồi giấy phép lái xe thì được xem như không có giấy phép lái xe.

4. Thiệt hại gây ra các hậu quả gián tiếp bao gồm: sự giảm giá trị thương mại, thiệt hại liên quan đến việc sử dụng và khai thác tài sản bị thiệt hại.

5. Thiệt hại đối với tài sản do lái xe điều khiển xe trong khi máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn, sử dụng ma túy và chất kích thích bị cấm theo quy định của pháp luật.

6. Thiệt hại đối với tài sản bị mất cắp hoặc bị cướp trong tai nạn.

7. Thiệt hại đối với tài sản đặc biệt bao gồm vàng, bạc, đá quý, các giấy tờ có giá trị như tiền, đồ cổ, tranh ảnh quý hiếm, thi hài, hài cốt.

8. Chiến tranh, khủng bố, và động đất.

Mục tiêu của bảo hiểm trong trường hợp người được bảo hiểm tử vong được quy định trong Điều 14 của Nghị định này. Khi một tai nạn xảy ra và nằm trong phạm vi trách nhiệm bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải bồi thường cho người được bảo hiểm số tiền mà người được bảo hiểm đã bồi thường hoặc sẽ phải bồi thường cho người bị thiệt hại.

Nếu người được bảo hiểm chết, mất khả năng hành vi dân sự theo quyết định của Tòa án, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ trực tiếp bồi thường cho người bị thiệt hại hoặc người thừa kế của người bị thiệt hại (trong trường hợp người bị thiệt hại đã chết) hoặc đại diện của người bị thiệt hại (trong trường hợp người bị thiệt hại mất năng lực hành vi dân sự theo quyết định của Tòa án hoặc chưa đủ sáu tuổi).

Mức tạm ứng bồi thường được xác định theo khoản 2 của Điều 14. Trong vòng 3 ngày làm việc kể từ ngày nhận được thông báo từ bên mua bảo hiểm về vụ tai nạn, doanh nghiệp bảo hiểm phải tạm ứng bồi thường đối với thiệt hại về sức khỏe và tính mạng như sau:

Nếu vụ tai nạn đã xác định rõ thuộc phạm vi bồi thường thiệt hại:

• 70% mức bồi thường bảo hiểm cho trường hợp tử vong.
• 50% mức bồi thường bảo hiểm cho trường hợp tổn thương bộ phận cần được điều trị cấp cứu.

Nếu vụ tai nạn chưa xác định rõ thuộc phạm vi bồi thường thiệt hại:

• 30% mức trách nhiệm bảo hiểm cho trường hợp tử vong.
• 10% mức trách nhiệm bảo hiểm cho trường hợp tổn thương bộ phận cần được điều trị cấp cứu.

Mức bồi thường cụ thể về sức khỏe và tính mạng được xác định dựa trên loại thương tật và thiệt hại, được quy định trong Bảng quy định trả tiền bồi thường thiệt hại về sức khỏe và tính mạng theo quy định (tại Phụ lục I kèm theo Nghị định số 03/2021/NĐ-CP) hoặc theo thoả thuận (nếu có) giữa người được bảo hiểm và người bị thiệt hại hoặc người thừa kế của người bị thiệt hại (trong trường hợp người bị thiệt hại đã chết) hoặc đại diện của người bị thiệt hại (trong trường hợp người bị thiệt hại mất năng lực hành vi dân sự theo quyết định của Tòa án hoặc chưa đủ sáu tuổi), nhưng không vượt quá mức bồi thường quy định tại Phụ lục I. Trong trường hợp có quyết định của Tòa án, mức bồi thường sẽ căn cứ vào quyết định của Tòa án nhưng không vượt quá mức bồi thường quy định tại Phụ lục I.

Nếu có nhiều xe cơ giới gây ra tai nạn dẫn đến thiệt hại về sức khỏe và tính mạng, mức bồi thường sẽ được xác định dựa trên mức độ lỗi của người được bảo hiểm, nhưng tổng mức bồi thường không vượt quá mức trách nhiệm bảo hiểm.

Trong trường hợp vụ tai nạn do lỗi hoàn toàn của bên thứ ba được cơ quan có thẩm quyền xác định, mức bồi thường về sức khỏe và tính mạng cho các đối tượng thuộc bên thứ ba là 50% mức bồi thường quy định tại Phụ lục I hoặc theo thoả thuận (nếu có) giữa người được bảo hiểm và người bị thiệt hại hoặc người thừa kế của người bị thiệt hại (trong trường hợp người bị thiệt hại đã chết) hoặc đại diện của người bị thiệt hại (trong trường hợp người bị thiệt hại mất năng lực hành vi dân sự theo quyết định của Tòa án hoặc chưa đủ sáu tuổi), nhưng không vượt quá 50% mức bồi thường quy định tại Phụ lục I.

Mức bồi thường cụ thể cho thiệt hại đối với tài sản trong một vụ tai nạn sẽ được xác định dựa trên thiệt hại thực tế và mức độ lỗi của người được bảo hiểm, nhưng không vượt quá mức trách nhiệm bảo hiểm.

Cần lưu ý rằng doanh nghiệp bảo hiểm không phải bồi thường phần vượt quá mức trách nhiệm bảo hiểm được quy định bởi Bộ Tài chính, trừ khi chủ xe cơ giới tham gia hợp đồng bảo hiểm tự nguyện.

Kết luận

Nếu có nhiều hợp đồng bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự được ký kết cho cùng một xe cơ giới, số tiền bồi thường sẽ chỉ được giải quyết dựa trên hợp đồng bảo hiểm đầu tiên được ký kết. Doanh nghiệp bảo hiểm phải hoàn trả 100% phí bảo hiểm đã trả cho các hợp đồng bảo hiểm còn lại.