Công Nghệ Sản Xuất Xanh Ảnh Hưởng Đến Kinh Tế Việt Nam

Sản xuất xanh đang thay đổi nền kinh tế Việt Nam. Nó không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, và nâng cao sức cạnh tranh quốc tế. Tuy nhiên, các doanh nghiệp đối mặt với thách thức lớn về chi phí đầu tư và thiếu nhân lực chuyên môn.

Điểm chính:

• Biến đổi khí hậu có thể làm giảm tới 14,5% GDP vào năm 2050 nếu không hành động kịp thời.
• Doanh nghiệp áp dụng sản xuất xanh như VTHM, An Phát, Hòa Phát đạt thành tựu lớn, tiết kiệm tài nguyên và giảm phát thải CO2.
• Sản xuất xanh đã tạo ra 400.000 việc làm mới năm 2020 và dự kiến tăng thêm 99.000 việc làm vào năm 2030.
• Người tiêu dùng sẵn sàng trả cao hơn cho sản phẩm xanh, với mức tăng trưởng thị trường 15%/năm từ 2021–2023.
• SMEs chiếm 40% GDP nhưng gặp khó khăn trong tiếp cận công nghệ xanh do chi phí cao và thiếu vốn.

So sánh nhanh:

Sản xuất xanh không chỉ là xu hướng, mà còn là chiến lược sống còn cho doanh nghiệp trong kỷ nguyên mới.

1. Các doanh nghiệp chuyển sang sản xuất xanh

Nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đang chuyển đổi sang sản xuất xanh nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về sản phẩm thân thiện với môi trường. Theo thống kê, nhu cầu tiêu dùng các sản phẩm xanh tăng 15% mỗi năm từ 2021 đến 2023, và có tới 72% người tiêu dùng sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho những sản phẩm này.

Một số doanh nghiệp đã đạt được thành tựu đáng chú ý nhờ áp dụng công nghệ sản xuất xanh:

• Tập đoàn VTHM (Vitto Hoàn Mỹ): Tập đoàn này đã đầu tư vào các công nghệ tiên tiến như lò nung Sacmi Italy dài 500m và máy in Durst Italy. Đến tháng 11/2024, các thương hiệu của VTHM đã xuất khẩu thành công sang 28 quốc gia và vùng lãnh thổ ở Đông Nam Á, châu Âu và châu Mỹ.
• Công ty An Phát: Trong lĩnh vực nhựa, An Phát đã phát triển dòng sản phẩm bao bì tự phân hủy hoàn toàn mang tên AnEco. Tính đến tháng 9/2024, nhà máy sản xuất nguyên liệu sinh học PBAT của công ty đạt công suất 30.000 tấn mỗi năm, đáp ứng nhu cầu nguyên liệu xanh cho sản xuất.

“Chúng ta cần hiểu rằng thương hiệu không chỉ là sự khẳng định về chất lượng sản phẩm, mà còn là cam kết phát triển bền vững, hướng tới kỷ nguyên xanh.” – Thủ tướng

Trong ngành thép, các doanh nghiệp cũng ghi nhận những bước tiến quan trọng. Hòa Phát đã áp dụng công nghệ lò cao khép kín, giảm thiểu chất thải và tự cung cấp gần 50% nhu cầu điện sản xuất. Trong khi đó, Hoa Sen chuyển sang sử dụng lò hơi sinh khối thay thế lò hơi than, giúp tiết kiệm hơn 1,84 tỷ đồng chi phí nhiên liệu và giảm khoảng 6.237 tấn khí thải CO2 mỗi năm.

Ngoài ra, các hoạt động kinh tế xanh đã tạo ra hơn 400.000 việc làm trong năm 2020, trong đó 33% từ ngành nông, lâm nghiệp và công nghệ cao; 28% từ lĩnh vực công nghiệp. Dự báo đến năm 2030, các chính sách xanh có thể tạo thêm 99.000 việc làm mới, đòi hỏi sự đầu tư vào đào tạo và nâng cao kỹ năng lao động. Những ví dụ này cho thấy hiệu quả của sản xuất xanh so với các phương thức sản xuất truyền thống.

2. Các doanh nghiệp sử dụng phương pháp sản xuất truyền thống

Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) tại Việt Nam vẫn bám vào các phương pháp sản xuất truyền thống, chủ yếu do hạn chế về chi phí đầu tư và khả năng tiếp cận công nghệ. Hiện tại, SMEs đóng góp khoảng 40% GDP và tạo ra 77% tổng số việc làm trong nền kinh tế. Tuy nhiên, tỷ lệ doanh nghiệp đạt chứng nhận Tiêu chuẩn Quản lý Môi trường (EMS) chỉ tăng nhẹ từ 18% năm 2011 lên 20% năm 2013. Vậy, đâu là những chi phí và trở ngại chính của mô hình này?

Chi phí sản xuất trung bình hàng tháng tại Việt Nam chỉ khoảng 79.280 USD, thấp hơn nhiều so với Thái Lan (142.344 USD) và Singapore (366.561 USD). Mức lương lao động trung bình cũng chỉ 3,10 USD/giờ, bằng một nửa so với Trung Quốc (6,50 USD/giờ). Tuy nhiên, chi phí thấp không đồng nghĩa với việc dễ dàng duy trì sản xuất trong dài hạn.

Một số thách thức lớn mà các doanh nghiệp truyền thống đối mặt:

• Chi phí đầu tư cao cho thiết bị xử lý ô nhiễm: Trung bình lên tới 130 triệu VNĐ.
• Khó khăn trong việc tuân thủ quy định môi trường: Các quy định phức tạp và thường xuyên thay đổi.
• Hạn chế tiếp cận nguồn vốn: Việc đổi mới công nghệ gặp nhiều rào cản do thiếu tài chính.

Trong số các doanh nghiệp đã đạt chứng nhận EMS, 60% tuân thủ quy định môi trường vì yêu cầu pháp luật, trong khi 20% làm vậy do áp lực từ khách hàng. Ngược lại, các doanh nghiệp chưa đạt chứng nhận thường có quy mô nhỏ hơn, chỉ bằng khoảng 1/3 so với các doanh nghiệp đã chứng nhận. Điều này cho thấy rõ sự chênh lệch về khả năng thích nghi giữa các nhóm doanh nghiệp.

Đáng chú ý, việc áp dụng tiêu chuẩn môi trường trong các ngành công nghiệp nhẹ đã giúp tiết kiệm nguồn lực tốt hơn so với các ngành công nghiệp nặng. Điều này cho thấy nếu được hỗ trợ đúng cách, việc chuyển đổi sang sản xuất thân thiện với môi trường có thể giúp các doanh nghiệp truyền thống cải thiện hiệu quả và tăng sức cạnh tranh. Các biện pháp như tư vấn và trợ cấp từ chính phủ sẽ đóng vai trò quan trọng trong quá trình này.

Lợi ích và Thách thức

Phần này tiếp tục làm rõ hơn những lợi ích mà sản xuất xanh mang lại cho nền kinh tế Việt Nam, đồng thời so sánh với sản xuất truyền thống về tăng trưởng, việc làm và chi phí.

So sánh hiệu quả kinh tế

Phiên bản này làm rõ thông tin hơn, giúp so sánh dễ dàng hơn giữa hai mô hình sản xuất. Nếu bạn cần

Các con số trên cho thấy sản xuất xanh không chỉ giúp tiết kiệm tài nguyên mà còn mang lại giá trị kinh tế lớn, tạo thêm nhiều việc làm và mở rộng thị trường. Điều này khẳng định việc chuyển đổi công nghệ là bước đi cần thiết để tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Tác động đến thị trường và người tiêu dùng

Người tiêu dùng đang ngày càng quan tâm đến sản phẩm thân thiện với môi trường. Theo khảo sát, 72% sẵn sàng chi trả cao hơn cho sản phẩm xanh. Đây là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp áp dụng công nghệ sản xuất xanh để chiếm lĩnh thị trường.

“Có tới 72% người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng trả giá cao hơn cho các sản phẩm xanh, cho thấy nhận thức và mối quan tâm ngày càng tăng của người dân đối với bảo vệ môi trường”

Sản xuất xanh không chỉ giúp doanh nghiệp xây dựng thương hiệu mà còn đáp ứng xu hướng tiêu dùng hiện đại, từ đó tạo ra ưu thế cạnh tranh rõ rệt.

Tác động đến việc làm

Chuyển đổi sang sản xuất xanh còn tác động mạnh mẽ đến việc làm:

• Tích cực: Tạo thêm việc làm trong các lĩnh vực như năng lượng tái tạo và công nghệ xanh.
• Thách thức: Chi phí năng lượng tăng có thể làm giảm nhu cầu lao động trong những ngành tiêu tốn nhiều năng lượng.

“Tăng trưởng xanh và phát triển doanh nghiệp xanh là hướng đi đúng đắn; nếu không, doanh nghiệp sẽ không thể tồn tại hoặc có cơ hội tham gia vào thị trường toàn cầu”

Thách thức trong quá trình chuyển đổi

Dù mang lại nhiều lợi ích, việc áp dụng công nghệ sản xuất xanh cũng đi kèm với không ít khó khăn:

• Chi phí đầu tư ban đầu cho thiết bị và công nghệ khá cao.
• Đòi hỏi thời gian và nguồn lực để đào tạo, nâng cao kỹ năng lao động.
• Hệ thống tài chính chưa phát triển khiến việc tiếp cận nguồn vốn xanh gặp khó khăn.
• Doanh nghiệp phải đối mặt với áp lực cạnh tranh trong giai đoạn chuyển đổi.

Tuy nhiên, những khó khăn này có thể được cân bằng bởi lợi ích lâu dài như giảm chi phí sản xuất, tăng hiệu quả và khả năng tiếp cận thị trường quốc tế. Điều này mở ra hướng đi bền vững cho nền kinh tế và doanh nghiệp Việt Nam.

Những Phát Hiện Chính

Phân tích đã chỉ ra các xu hướng và cơ hội quan trọng khi áp dụng sản xuất xanh tại Việt Nam:

Tiềm Năng Phát Triển Năng Lượng Tái Tạo

Việt Nam có khả năng sản xuất lên đến 160 gigawatt điện từ năng lượng tái tạo. Một ví dụ tiêu biểu là Dragon Capital Group đã đầu tư hơn 1 tỷ USD vào Trung Nam Solar Power (204 MW) và BIM Solar Power (330 MW).

Ngoài tiềm năng về năng lượng, xu hướng tiêu dùng cũng đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng thân thiện với môi trường.

Xu Hướng Thị Trường và Tiêu Dùng

Khảo sát năm 2021 cho thấy 81% người tiêu dùng Việt Nam mong muốn sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường. Con số này cao hơn so với mức 72% trước đó, phản ánh sự gia tăng trong ý thức tiêu dùng xanh.

Tác Động Kinh Tế và Môi Trường

Các dự báo cho thấy sản xuất xanh có thể mang lại những tác động tích cực đáng kể đến năm 2050:

Khuyến Nghị Chính Sách

“Việc chuyển đổi không chỉ là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, mà còn là chiến lược kinh doanh bắt buộc để tham gia vào thương mại và đầu tư toàn cầu” – TS. Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Tài nguyên Môi trường

Để thúc đẩy sản xuất xanh, các đề xuất bao gồm:

• Thiết lập cơ chế hạn ngạch và giá ổn định cho năng lượng tái tạo .
• Xây dựng chính sách hỗ trợ tài chính và công nghệ.
• Đào tạo nguồn nhân lực chuyên môn cao cho ngành năng lượng tái tạo.

Các đề xuất này giúp tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển tín dụng xanh và các nguồn vốn ưu đãi.

Triển Vọng Tài Chính Xanh

Tín dụng xanh trong hệ thống ngân hàng Việt Nam đã tăng trưởng trung bình 22% mỗi năm từ 2017 đến 2023. Đến ngày 31/3/2024, dư nợ tín dụng xanh đạt 636.964 tỷ đồng, chiếm 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Điều này cho thấy tiềm năng lớn trong việc mở rộng tài chính cho các dự án sản xuất xanh.